Refleksoloji Tarihçesi

---

Tarih Boyunca Şifa İçin Ayaklar Kullanıldı

Tarih boyunca çok sayıda ilkel toplum ve farklı kültürler ayak çalışmasının terapik uygulamalarının ortaya çıkmasına neden olmuşlardır. Bu toplumlarda ayak çalışmasının (Refleksoloji) bazı formları uygulanmıştır. Mısır, Çin, Hint ve Japon’dan kalan kalıntılar bunu göstermektedir. Mısır’da 2330 (MÖ) yıl öncesinden olduğu tahmin edilen Saqqara’daki Ankmahor mezar taşlarında görünen hiyeroglif serisinde, o dönemdeki fizisyenlerin kendi hastalarının ayaklarına tedavi yaparken ki görüntülerini ortaya koymaktadır (Şekil 1).

Şekil 1: Saqqara’daki Ankmahor mezarındaki hiyeroglif serisinde ayaklar üzerinde yapılan çalışmaların görüntüsü.

Çin Taoist yapıtlarında da hastalıkları tedavi etmek için akupresur noktalarının kullanıldığı kaydedilmiştir. Asya’ daki birçok Budist tapınağında ve Budist toplumlarında Buda’nın ayak tabanındaki alanları simgeleyen figürlerin ağaç ve taştan oymacılığı yaygın olarak görülmektedir (Şekil 2). Ayrıca, Buda’nın ayak izlerini simgeleyen figürlerin Nara’da Tıp Öğretmenleri Tapınağında sergilendiği bilinmektedir.

Şekil 2: Buda’nın ayak izlerini sembolize eden örnekler.

Batı’da Refleksoloji terimi bu yüzyılın başına kadar neredeyse hiç bilinmiyordu. Kaynaklar, Batı’da bugün Refleksoloji olarak bilinen uygulamanın Amerikalı KBB doktoru olan Dr.William H. Fitzgerald tarafından neredeyse yeniden keşfedildiğini ortaya koymaktadır. Refleksoloji üstüne birkaç kitap yazmış ve bu konuda bir uygulamacı olan Mildred Carter’e göre, Refleksoloji 1913 yılında Amerikan KBB uzmanı olan Dr. William Fitzgerald tarafından Batı kültürüne tanıtılmıştır. Fitzgerald, eski akupunktur tekniklerinden temel alarak geliştirmiş olduğu bu uygulamaya “Bölge Terapisi” diyordu.

Şekil 3: Fitzgerald’ın bedeni baştan ayağa 10 dikey bölgeye ayırarak tanımladığı “Refleks Zone” modeli.

Fitzgerald, bedeni, ayakta bulunan bazı basınç noktalarını kullanarak tedavi etme ihtimali üzerinde durmuştur. M.Ö 3000 yıllarında Çinlilerin yaptığı gibi buna “Bölge Terapisi” adını verdi ve bunu akupunkturla birlikte kullandı. O, vücudun bazı bölgelerine sıkıca bastırarak veya masaj yaparak oldukça uzakta olan vücudun diğer bölgelerinde etki oluşturabileceğini keşfetti. Meslektaşı olan Dr. E. Bowers ise, 1916’da Doktor Fitzgerald tarafından ileri sürülen bu tedaviyi herkese anlatmış ve beraber yaptıkları bazı buluşları 1917 yılında “Bölgesel Terapi” adında bir kitapta toplamıştır.  Fitzgerald’ın öğrettiklerini 1930’larda geliştirip yalnızca ayak bölgesinde yoğunlaştıran ise, yine bir Amerikalı olan, Eunice Ingham’dır.

Günümüzde Şifa İçin Ayaklar: Refleksoloji

Refleksoloji son yıllarda birçok alternatif tedavi yöntemi gibi gittikçe önemi artmaktadır. Günümüzde güvenli ve doğal bir tedavi sanatı olarak önemli olduğu kadar saygınlık ve değer kazanmaktadır. Dünya genelinde hem rahatlama/şifa amaçlı yapılan spa/wellness ortamlarında, hem de bir çok sağlık kuruluşunda diğer sağlık dallarıyla birlikte “koruyucu ya da destekleyici” terapi olarak uygulanan bir alan haline gelmeyi başarmıştır.

Refleksoloji uygulaması yapan (Refleksolog) birçok terapist, aynı zamanda diğer doğal terapi şekilleri olan akupunktur, masaj, aromaterapi, akupresur, osteopati, homeopati, kiropratik ve shiatsu gibi uygulamalarla da ilgilidirler.

Refleksoloji Ne Tür Faydalar Sağlar?

El ve ayaklar bedenin dinlenmesi için gerginliği atmaya yardımcı araçlardır. Stresi gidermek ve bedenin dengesini (homeostasis) sağlamak için tercih edilir. Rahatsızlığın çeşidi, ciddiyeti ve kişinin genel sağlık durumu, uygulamanın etkisini ve iyileşmenin süresini belirler.

Refleksolojinin genel etkileri, sinirsel ve stresin azaltılmasına yönelik etkilerdir. Refleksoloji, çoğunlukla akupunktur gibi, fonksiyonel hastalıklarda başarılıdır. Bir enfeksiyonu iyileştirmesi olasılığı, doku hasarları, fıtık, bağırsak düğümlenmesi veya kırık gibi yapısal bozukluklar için yapabileceği pek bir şey yoktur. Ancak ağrının azaltılması yönünde faylar sağlayabilir.

Refleksoloji vücuttaki enerji akımını düzenler ve enerji kanallarındaki tıkanıklıkların yok olmasına yardımcı olur. Zihinsel ve bedensel stresi azalttığı ve giderdiği bilinmektedir. Son derece rahatlatıcı olabilir. Kas gerginliğini azaltır ve bu sayede lenf ve kan dolaşımını artırır.

Bedenden toksinlerin atılmasını sağlar ve böylelikle vücudun içindeki şifa gücünü harekete geçirir. Refleksologlar, düzenli Refleksoloji uygulamalarıyla nörolojik bozukluklarda, kabızlık, astım, stres halleri, mesane hastalıkları, baş ağrılarında/migren, böbrek ve safra taşları gibi çarpıcı durumlarda iyi sonuçlar alırlar.

İlgili bölgelerde ağrı ya da hastalık oluşturmada enerji engelini elemine etmeyi planlayan organ ve bezleri içermektedir. Belli bir noktaya bastırarak buna karşılık gelen organ uyarılıp iyileştirilebilir. Refleks noktaları incelenerek iç organların durumu da teşhis edilebilir; refleks noktasındaki hassaslık bir rahatsızlık ya da hastalığın varlığını da belirlemeye yardımcı olabilir.

Günümüzde hastalıkların büyük bir çoğunluğu strese bağlıdır. Hastalık kişinin düşünce ve davranışlarının direkt sonucudur. Korku, üzüntü, endişe ve benzeri olumsuz duygu ve düşünceler bedende dengesizlikler yaratır.

Dengesini yitirmiş beden verimli çalışamamaktadır. İnsan bedeninin verimli çalışması için enerji akımının kesintisiz olması gereklidir. Dolayısıyla Refleksoloji, ayak noktalarına uygulanan basınçla, o noktalarla bağlantılı olan çeşitli bezler, organlar ve hücrelerde; sonuçta tüm bedende, serbest enerji akışı sağlar.

Bir seansı, genellikle 30 ila 60 dakika arasında süren Refleksoloji, çok sayıda rahatsızlığın tedavisinde size yardımcı olabilir. Bunlardan belli başlı olanlar ise şu şekildedir:

• Alerjiler
• Baş ağrıları ve migren ağrıları
• Bel ağrıları
• Sindirim rahatsızlıkları
• Böbrek rahatsızlıkları
• Eklem ağrıları
• Menstrual gerginlikler
• Hamilelik semptomları
• Depresyon
• MS (multipl skleroz)
• Otizm
• Hormonal düzensizlik
• Gerginlik ve Strese bağlı durumlarda
• Uykusuzluk
• Mental, fiziksel ve duygusal stres

Her Zaman Herkese Yapılabilir mi?

Ciddi rahatsızlıkların varlığında önce doktora danışılması ve rahatsızlık teşhisinin konması, sağlıklı bir refleksoloji için son derece önemlidir. Refleksoloji uzmanına kişinin kendi sağlığı hakkında yeterli bilgi verilmesi önemlidir. Refleksoloji uygulaması yapmadan önce aşağıdaki rahatsızlıkların varlığına dikkat etmek gerekiyor. Bazı durumlarda refleksoloji kesinlikle yapılmaması gerekirken bazı durumlarda ise dikkat gerekiyor.

• Ayakta açık yara, bere, çürük ya da ayakta diğer travma şekillerinde yapılmaz
• Ayak ve alt bacak bölgesinde varis durumunda (trombosis tehlikesi) dikkat
• Ayak ve alt bacakta enfeksiyon ve iltihabi durumlarda dikkat
• Yüksek ateşle refakat eden hastalıklarda yapılmaz
• Ameliyat gerektiren durumlarda yapılmaz
• Ayak ve alt bacak kemiklerinde cerrahi sonrası durumlarda (Refleksoloji ancak doktor izni ve bilgisi dahilinde uygulanabilir)
• Hamilelikte ve menstruasyonda dikkat
• Ciddi şeker hastalığında yapılmaz
• Ayaklarda mantar hastalığında dikkat
• Kanser hastalarına yapılmaz.

Refleksoloji Nasıl Çalışır?

Refleksolojinin nasıl çalıştığı konusunda çok sayıda teori var. Refleksolojinin çalışma şekli ve etki mekanizmasını daha iyi anlayabilmek için bazı teorileri ve ilgili konuları incelemek gerekiyor. Ayrıca, sinir sistemi ve endokrin sistemin organizasyonunu iyi anlamak gerekiyor.

Refleksoloji teorisi ayağın farklı noktalarının farklı iç organlara karşılık geldiğini öne sürer. Bedenin sol tarafındaki organlara giden refleksler sol ayakta bulunurken, sağ ayak sağ taraftaki organlara giden refleksleri içerir. Örneğin, kalbe giden refleksler sol ayakta, karaciğere giden refleksler ise sağ ayakta bulunur. Bedenin ortasındaki organlar her iki ayakta da uyarılabilir. Bunlar bağırsaklar, mide ve mesanedir.

Ayak tabanı önemli refleks noktalarının çoğunu kapsar. Genel olarak gövdenin üst, orta ve alt kısımları ayak tabanının da üst, orta ve alt kısımlarına tekabül eder. Ayağın üstünde, iç ve dış kısmında da önemli refleks noktaları vardır. Refleks noktaları iç organları uyarmanın yanı sıra önemli salgı bezleri ve sinirlerle de bağlantılıdır.

Ayak refleksoloji Kuramları:

Ayak Refleksolojisinin temel teorileri, “Bölge teorisi” ve “meridyen teorisi” kuramlarından türemiştir. Ayak refleksoloji etkileri de enerji teorisi, meridyen teorisi, zone tarepi, kapı kontrol teorisi, laktik asit teorisi, proprioseptif sinir reseptörleri ve psikolojik teori kuramı ile açıklanmaktadır. Melzack, kapı kontrol teorisi ve endojen teorisi de ağrıyı azaltmada refleksoloji etkileri hakkında açıklayıcı bilgiler verir.

Refleksoloji vücudun bütün bölgeleri ile uyumlu ve bağlantılı her ayakta 7000‘ nin üzerinde sinir refleksini uyarmaktadır. Ayaklar hiç şüphesiz en iyi bilinen Refleksoloji bölgeleridir.

Refleks noktasına uygulanan bası periferal sinir sisteminde bir uyarı üretir,  buradan başlayan hücresel uyarılar sinirsel iletişim yoluyla beynin çeşitli bölümlerinde organize edilen merkezi sinir sistemine ulaşır. Beyinden de ilgili organlara gerekli ihtiyacın tahsis edilmesi için bir yanıt gönderilir. Böylece vücudumuzda zaten var olan yapısal elementler, hormonlar, enzimler salgılanır ve bazı hücresel değişiklikler cereyan eder.

Ayaklara uygulanan pres periferal sinir sisteminde bir uyarı üretir. Bu uyarılar oradan beynin çeşitli bölümlerinde organize edilen merkezi sinir sistemine ulaşır. Sonra iç organlara gerekli enerji ve oksijeni tahsis etmek için uyarı iletilir. Sonunda oluşan mod motor sistem üzerine bir yanıt gönderilir. Bu mesaj bedenin dengesini ayarlamak için besin/gereksinimlerini sağlar ya da bütün/genel gerginliği düzeltir.

El ve ayakların Refleksoloji yapısı, benzer prensiplere dayanır. Yine buradaki fikir refleks noktalarına basarak iç duyuları uyarmaktır. Eldeki refleksler ayaktakilerle paraleldir. Elde bulunan refleks alanlar ayaktaki kadar etkili sonuç vermediği için tedavi için daha çok ayaklar tercih edilmektedir.

Sonuç olarak, gerek refleks yoldan, gerek nörokimyasal yoldan, insan içinde var olan onarım ya da iyileştirme mekanizması harekete geçirilmektedir. Beyin yaptığı değerlendirmeye göre gerekli yerlere mesajlar göndermekte ve tedavi gerçekleşmektedir.

Refleksoloji Nasıl Uygulanır?

Refleksoloji el, ayaklar ve kulaklara uygulanır. Genel pratikte kulaklar pek kullanılmaz. Refleksoloji pratiğinde, uygulamanın etkinliği ve rahatlığı açısından genellikle ayaklar tercih edilmektedir. Refleksoloji uygulaması, parmaklar ya da yardımcı araçlar kullanarak refleks noktalarına farklı şekillerde basınç uygulamaktan oluşur. Bu basınç genellikle oldukça derindir, ama acı verici olmak zorunda değildir.

Refleksoloji bilgi, deneyim ve zaman alacak kadar ayrıntılı bir konudur. Yani, vücudun tüm organ ve bezlerini temsil eden yansıma alanlarına özenle ve sistemli çalışmayı gerektirir. Dolayısıyla, uygulayıcının (refleksolog) iyi bir eğitimden geçmesini de gerektirir.

Referanslar

1. Rick, S., Aero, R., The Reflexology Workout. Harmony Books. 1986
2. Tucker, L., An Introductory Guide to Reflexology. EMS Publishing. 2009
3. Kunz, K., Kunz, B., Hand and Foot Reflexology. A Self Study Guide. Fireside. 1992
4. Norman, L., Feet First A Guide To Foot Reflexology. Fireside. 1988.
5. Melzack R. Pain: past, present and future. Can J Exp Psycho 1993;47(4):615-29.
6. Melzack R. Introduction: the pain revolution. In: Melzack R, Wall PD, editors. Handbook of pain management. Edinburg: Churchill Livingstone; 2003. p. 1-9.